Mindfulness - spójrz uważnie na swoje macierzyństwo

Jeszcze przed chwilą miałaś w dłoni kolczyki, a teraz rozpłynęły się w powietrzu. Czy to skleroza, a może złośliwe krasnoludki? Nie… to po prostu brak uważności, który potrafi skutecznie obniżyć nie tylko komfort życia, ale i radość z macierzyństwa. Czym jest mindfulness i czy warto podjąć trening uważności opowie nam psycholog Krystyna Łukawska – autorka warsztatów on-line ZrelaksowanaMama.pl

Joanna Wilgucka – Większości z nas zdarzyła się taka sytuacja, że niby z kimś rozmawiamy, ale gdyby poprosić nas o streszczenie tego, co przed chwilą usłyszeliśmy nie będziemy w stanie tego zrobić. Dlaczego tak jest?

Krystyna Łukawska – Większość czasu jesteśmy zanurzeni we własnych myślach i nie zdajemy sobie sprawy z ich treści. Odruchowo wykonujemy wiele czynności nie zastanawiając się nad tym, co robimy. Myjesz zęby i myślisz o przygotowywaniu śniadania albo o tym, co masz do zrobienia w pracy. Rzadko udaje ci się poczuć smak pasty do zębów albo uświadomić, w jakim kierunku poruszasz szczoteczką po zębach. Podobnie, kiedy ktoś do ciebie mówi – trochę go słuchasz, a trochę myślisz o jego fryzurze czy ubraniu. Albo w ogóle nie jesteś w stanie słuchać, bo godzinę temu dowiedziałaś się o czymś bardzo ważnym i nie możesz przestać o tym myśleć.

Nasz umysł funkcjonuje na dwóch poziomach – automatycznym i świadomym. Automatyczne myślenie jest szybkie, odruchowe i nie wymaga żadnego wysiłku. Dzięki niemu wykonujemy proste, wyuczone czynności płynnie i bez analizowania. Na przykład możemy czytać słowo czy całe zdanie bez powtarzania każdej litery osobno, jak to robiliśmy na początku nauki czytania. Poziom automatyczny jest więc ważny i potrzebny, ale tylko na poziomie świadomym mamy szansę na analizę, weryfikację i zmianę. Nasz mózg reaguje na każdą, najdrobniejszą zmianę w otoczeniu. Bez świadomej uwagi codziennie umykają nam setki zjawisk, które dzieją się na naszych oczach.

KURSY ONLINE:

Zrelaksowana Mama
Jasna, zwarta, praktyczna, mądra i nowoczesna pomoc w wychowaniu dzieci
Sprawdź!

Możemy trenować umysł w uważności, czyli utrzymywaniu świadomej uwagi na tym, co dzieje się w chwili obecnej. Trening uważności jest treningiem o wielkiej sile. Pozwala rozwinąć odporność i umiejętności, które pomagają integrować funkcje mózgowe, utrzymać emocjonalny balans i podchodzić rozważnie, świadomie do wyzwań, jakie życie przed nami stawia.

Zamartwianie się każdym drobiazgiem – czarne scenariusze wydarzeń powstają w umyśle z prędkością błyskawicy… Wiele osób tkwi w takich stresujących wizualizacjach rzeczy, które „mogę” się wydarzyć. Dlaczego?

Myślenie ma charakter nawykowy. Uczymy się określonego toku myślenia od swoich najbliższych. Jeśli twoi rodzice często niepokoili się i opowiadali tragiczne scenariusze prawdziwych bądź domniemanych zdarzeń, będziesz mieć skłonność do katastroficznego myślenia. Kiedy wydarza się coś, np. dziecko dostaje gorączki – mózg łączy tę sytuację z innymi, podobnymi z przeszłości. Przypominasz sobie mamę reagującą paniką na twoją gorączkę. Pojawia się filmik z dzieciństwa z mniej lub bardziej drastycznymi scenami. Tkwisz – jak Pani mówi – w takiej stresującej wizualizacji, pomimo że gorączka twojego dziecka nie jest zagrażająca czy niebezpieczna. Ogrania cię przerażenie, którego źródło leży w przeszłości i ma niewiele wspólnego z sytuacją w tym momencie. Jeśli zdasz sobie sprawę z tego, że twoje przerażenie wynika z przeszłości, będziesz mogła uspokoić się i powstrzymać się od komentarzy, które mogą wzbudzić strach u dziecka.

Uświadomienie sobie tendencji do zamartwiania się jest pierwszym krokiem do tego, żeby się od niej uwolnić. Im bardziej jesteśmy świadomi swoich nawykowych reakcji, tym większą mamy szansę nie powtarzania ich i nie przenoszenia na kolejne pokolenie.

Robot, automat – czy można powiedzieć, że na takiej zasadzie egzystuje osoba, która nie potrafi skupić się na teraźniejszości?

Każdy z nas ma w sobie zarówno automatycznego pilota, jak i osobę świadomą. Problem polega raczej na tym, jak rozszerzać zakres działania osoby świadomej. Przyjrzyjmy się, na czym polega różnica pomiędzy jednym a drugim poziomem myślenia.

Umysł można porównać do samochodu, w którym włączamy automatycznego pilota. Dalej będzie jechał, ale nie zwolni, gdy pogorszą się warunki atmosferyczne ani nie przyspieszy, kiedy polepszą się. Jeśli mamy włączonego automatycznego pilota w kontakcie z dzieckiem, nie zauważymy unikalnych umiejętności czy specyficznych warunków sprzyjających uczeniu się córki lub syna. Będziemy próbować jedynie osiągnąć cel, jaki mamy w danej chwili (np. pomoc w rozwiązaniu zadania matematycznego czy w złożeniu modelu samolotu).

Stres sprzyja włączaniu automatycznego pilota i powtarzaniu nawykowych reakcji. Mogą się one wyrażać w minach, gestach czy słowach. Bez zastanowienia używamy wówczas zwrotów, które są nam znane z dzieciństwa czy młodości. Wołasz „Uspokój się!” – do syna krzyczącego i skaczącego po kanapie – nie dlatego, że jest to dobra metoda wyciszenia zbyt podekscytowanego dziecka, ale dlatego, że wielokrotnie mówiono tak do ciebie w podobnych sytuacjach.

Praktyka uważności pomaga rozszerzać obszar naszej świadomości i uwalniać się od automatycznych reakcji; pomaga nie powielać błędów swoich rodziców.

Czy mama, która ciałem jest w jednym miejscu, a myślami w zupełnie innym może czerpać tak naprawdę radość z macierzyństwa, nie czuć się sfrustrowana nim?

Każda z nas ma w sobie „uważną mamę” i „nieuważną mamę”; każdej z nas zdarzyło się być ciałem w jednym miejscu, a duchem w innym. Niemniej, jeśli kontakt z dzieckiem wywołuje częstą frustrację, może pojawić się zniechęcenie czy zwątpienie w siebie jako mamę. Uważność pomaga nie tylko w uwolnieniu się od nawykowych, nieskutecznych reakcji wobec dziecka, ale i docenieniu siebie – wyswobodzeniu się z nieadekwatnych oczekiwań i perfekcyjnych standardów, pozwoleniu sobie na spontaniczną radość.

Mama – nie umiejąca cieszyć się z macierzyństwa – to mama, która nie umie się zrelaksować, nie umie usiąść z dzieckiem na podłodze i pobawić się, nie umie pozwolić sobie na moment, w którym nie myśli o praniu do zrobienia czy telefonie do załatwienia. Jeśli odłożysz myślenie o sprawach i obowiązkach na czas zabawy, będziesz w stanie z ciekawością obserwować spontaniczne reakcje dziecka i dzielić jego naturalną radość bycia, eksplorowania czy osiągania kolejnych kroków w rozwoju. Prawdziwą radość z macierzyństwa czerpiemy z momentów, w których udaje nam się z otwartym sercem zestroić z uczuciami dziecka i doświadczyć tej samej radości i zachwytu w swoim własnym ciele.

Czy umiejętność skupiania się na teraźniejszości pomaga cieszyć się tym, co nas w tej teraźniejszości spotyka?

Skupienie się na teraźniejszości pozwala zareagować zgodnie z tym, co dzieje się w danym momencie. Nie zawsze są to radosne wydarzenia. Trudno się cieszyć, kiedy dziecko przychodzi ze szkoły zapłakane, bo coś mu się nie udało. Niemniej i w takiej sytuacji, uważność będzie bardzo pomocna. Dzięki niej będziesz w stanie spokojnie i cierpliwie wysłuchać historii, która doprowadziła dziecko do rozpaczy i pomóc mu poradzić sobie z uczuciami.

Kiedy zaś wydarza się coś dobrego, nawet jeśli jest to mały krok do przodu, uważność pozwala cieszyć się z tego całym sercem. Jest to przyjemne i satysfakcjonujące dla rodzica, ale również ważne dla dziecka. Radość i celebrowanie nawet małych osiągnięć inspiruje i daje zapał do dalszej pracy.

Jak uważność przekłada się na jakość życia, na relacje z dziećmi i rodziną?

Uważność wzbogaca i może całkowicie odmienić życie rodzinne. Dzięki treningowi uważności uczymy się żyć świadomie i przyglądać sobie z przyjaźnią; uczymy się pogłębiać więzi rodzinne i wzbogacać kontakt z dzieckiem. Momenty, które wcześniej były dla nas zwykłą, codzienną rutyną, mogą zamienić się we wspólną zabawę i być źródłem radości. Uważność napełnia życzliwością i współczuciem relacje ze sobą i z innymi. Może prowadzić do głębokiego poczucia zadowolenia i szczęścia. Regularna jej praktyka pomaga rozwijać poczucie łączności z otaczającym światem. Doświadczenie takiej łączności daje nam głębokie poczucie pogodnego spokoju.

Czy można uczyć się uważności? Czy wymaga to jakiegoś skomplikowanego treningu?

Trening uważności polega na dość prostych ćwiczeniach świadomego kierowania swoją uwagą. Zwykle daje to przyjemne poczucie zrelaksowania i spokojnego wyciszenia. Każdy może uczyć się uważności. W wielu krajach zajęcia tego typu prowadzi się z dziećmi, w szkołach i przedszkolach. Praktykę uważności można zacząć od 3 – 4 roku życia.

Dziękuję za rozmowę.

Joanna Wilgucka-Drymajło

———————————————————————————————————————————

Krystyna Łukawska – psycholog, autorka popularnej książki "Szczęśliwi rodzice, szczęśliwe dzieci" oraz warsztatów "Zrelaksowana Mama”.
Ponad 20 lat pracy z rodzicami w Polsce i w USA.