Stres i napięcie są wpisane w nasze życie, nie da się ich uniknąć. Jednak część napięcia i lęku sami sobie dokładamy. Z tego rodzaju stresem możemy nauczyć się sobie radzić. Jednym z takich stresujących czynników jest nadmierna surowość i krytycyzm, które potrafią zatruwać życie. Dlatego warto powiedzieć parę słów o współczuciu.

Co to jest współczucie?

Współczucie jest sposobem odnoszenia się do siebie i innych w sposób troskliwy. Każdy z nas ma swoje zalety, ale też niedoskonałości i wady, popełnia błędy. Jest to element bycia człowiekiem. Czasem życie stawia nas w trudnych sytuacjach, nie zawsze umiemy czy możemy wybrać idealnie.

 

Pułapka bycia idealnym

W obecnej kulturze możemy zaobserwować kult idealności – ciała, młodości, sukcesu, finansów, itp. Łatwo możemy złapać się w pułapkę i ulec presji bycia idealnym, doskonałym, bezbłędnym, najlepszym. Podobnie oczekujemy, aby inni i świat tacy byli. A tak naprawdę ważna jest wyrozumiałość dla własnej niedoskonałości. Wtedy także będzie nam łatwiej radzić sobie z niedoskonałością świata.

 

O współczuciu możemy mówić na 3 poziomach:

–        współczucie wobec siebie,

–        współczucie wobec innych (czyli to, które dajemy innym),

–        współczucie, które otrzymujemy od innych.

 

To, na ile umiemy być współczujący, związane jest z naszymi doświadczeniami z dzieciństwa, na ile bliscy umieli go nas nauczyć. Ważnym było, jak reagowali na nasze błędy, słabości, obawy, ale także jak radzili sobie ze swoimi niedoskonałościami. Znaczenie może też mieć nasz temperament, a więc wyposażenie biologiczne, czyli pewna odporność lub wrażliwość na frustracje.

KURSY ONLINE:
mindulfnessStrefa Mindfulness
Kompleksowy trening uważności w różnych aspektach życia
Sprawdź!

 

Czy współczucie to pobłażliwość?

W tym momencie u niektórych może pojawić się wewnętrzny sprzeciw: „Jeśli będę tylko współczuł, to nigdy nic nie zmienię.” Rzeczywiście ważne jest, by odróżniać współczucie i wyrozumiałość od pobłażliwości. Współczucie pozwala na większą troskę i uwalnia energię, by szukać rozwiązań. Pozwala unikać katowania się wymówkami, ocenami, gnębienia siebie. Pobłażanie z kolei oznacza, że unikamy ważnych kroków, nie rozwijamy się, nie podejmujemy wyzwań. Symbolicznie można powiedzieć, że w pobłażliwości poddajemy się i nic nie robimy. Będąc współczującymi jesteśmy wyrozumiali, ale podejmujemy kroki ku zmianom i rozwojowi. Współczucie nie oznacza, że nic nie robimy. Oznacza, że nie niszczymy siebie, kiedy coś się nie udaje. A więc postawa taka daje nam siłę do zmian.

 

Dlatego mówimy o trzech elementach we współczuciu wobec siebie

– życzliwość wobec samego siebie w przeciwieństwie do nadmiernej samokrytyki i obwiniania,

– bycie uważnym wobec przeżywanych trudności w przeciwieństwie do unikania ich dostrzegania, uciekania lub nadmiernego zatapiania się w nich (użalania),

– świadomość, że trudności są częścią doświadczenia wszystkich ludzi. Świadomość ta pomaga poczuć wspólnotę w przeciwieństwie do poczucia izolacji.

 

Co blokuje współczucie?

W związku z naszymi doświadczeniami może być tak, że niektóre uczucia powszechnie przyjemne odczuwamy jako zagrożenie. Może na przykład być tak, że w naszym przeżyciu zagrożone jest poczucie bezpieczeństwa, bo w przeszłości ktoś go nadużył. Podobnie może być np. z miłością lub bliskością. Blokadą może być również obawa, że współczucie to słabość, pobłażanie, poddanie się lub dawanie się wykorzystać, lub przekonanie, że krytyka i rygor są dobrą szkołą życia i nauką, są filarem działania i skuteczności, że motywują i popychają do przodu.

 

Tymczasem badania pokazuję, że praca taka jest szczególnie pomocna osobom z zaburzeniami depresyjnymi i lękowymi:

–        trening we współczuciu zmniejsza poczucie wstydu i samokrytyki u pacjentów z depresją,

–        wyższy poziom współczucia wiąże się z niższym poziomem depresji i lęku,

–        wiąże się on także z poczuciem satysfakcji z życia i więzi społecznej, a także z pozytywnym nastrojem,

–        współczucie zatrzymuje także natrętne myśli prowadzące do zwiększenia się lęku i depresji.

 

Dlatego tak ważnym jest, aby nauczyć się bycia współczującym zamiast nadmiernie surowym lub pobłażliwym. Postawa tak pomoże nam, ale z pewnością także naszym bliskim.