Nadmierna mimowolna aktywność mięśni żwaczy, zwana bruksizmem, jest problemem zarówno dentystycznym jak i psychologicznym.

Bruksizm występuje najczęściej w czasie snu i prowadzi do mocnego zaciskania zębów i tarcia nimi o siebie. Jego konsekwencją, obok pogorszonej jakości snu, są m.in. uszkodzenia zębów oraz dolegliwości bólowe i uszkodzenia w obrębie stawów skroniowo – żuchwowych.

Dowiedziono, że bruksizm jest związany z silnie stresującym trybem życia i pojawia on się po dniach wyczerpania i stresu. Wiele wskazuje na to, że osoby gorzej radzące sobie ze stresem znajdują się w długotrwałej reakcji walki/ucieczki i nie znajdują okazji lub nie potrafią odreagowywać związanych z tą reakcją napięć mięśniowych. Napięcia te dotyczą przede wszystkim nóg, rąk, pasa barkowego, pleców, zwieraczy, a także szczęk.

Odruchowe zaciskanie szczęk jest szczególnie silne związane z wyzwalaną w stresie reakcją walki/ucieczki. Interpretuje się je, jako pozostałość atawistycznego – powszechnego u ssaków – odruchu szczerzenia zębów i przygotowania do gryzienia w sytuacji zagrożenia, rywalizacji i walki. Inna – bardziej psychologiczna – interpretacja syndromu zaciśniętych szczęk związana jest z często pojawiającą się u osób przeciążonych stresem, obronną reakcją wypierania ze świadomości lub/i blokowania ekspresji takich uczuć jak bezradność, bezsilność, utrata nadziei, smutek, ból, potrzeba krzyku i płaczu.

KURSY ONLINE:
8 razy Odporność dla Firm8 razy O
Program stworzony do walki ze stresem
Sprawdź!

Zgodne jest to z popularną i cenioną społecznie postawą dzielności w sytuacjach trudnych. Taka psychiczna obrona na poziomie ciała także wyraża się zaciskaniem szczęk. Stąd powszechna rada kierowana przez otoczenie do osób znajdujących się w trudnej sytuacji: “Zaciśnij zęby i wytrzymaj”. Tak więc z psychologicznego punktu widzenia bruksizm daje się powiązać z dwiema (często współwystępującymi ze sobą) reakcjami na stres i związane z nim zagrożenie: z reakcją walki/ucieczki i z postawą "wytrzymywania", czyli wypierania/blokowania reakcji emocjonalnych związanych z przeciążeniem. Niewyrażone emocje i powstrzymane reakcje ruchowe powodują trwałe napięcie w mięśniach związanych z ekspresją tych uczuć i reakcji. Napięcie to może się częściowo uwalniać w czasie snu – gdy świadoma kontrola zachowań jest zawieszona – w postaci ruchów szczęk typowych dla bruksizmu.

Innym, obserwowanym przez psychologów i terapeutów skutkiem trwałego napięcia mięśni żuchwowo-skroniowych są zaburzenia snu.